Fakültemizde, folklor öğrencilerinin derleme çalışmalariyle dışardan bizim konumuza ilgi gösteren ve derleme işlerimizde bize yardım etmek iyiliğinde bulunan bilimsever dostlarımızın armağan ettikleri folklor metinlerinden meydana getirmeğe çalıştığımız Arşiv'i ilim çevrelerinde tanıtmak maksadiyle 1942 de, orada toplanan malzemenin çeşitlerini ve sayısını yine bu Dergi'de yayınlanmış bir makalede göstermiştik (Bak: DTC Fakültesi Dergisi, c. I, sayı 1.). 1942 den beri Folklor Arşivimiz bilhassa bazı konularda oldukça zenginleşti. Bu Arşiv'de derlenen metinlerden faydalanılarak iki kitap hazırlandı. Bunlardan bir tanesi, 1946 da Millî Eğitim Bakanlığı'nca yayınlanan benim "Halk hikâyeleri ve halk hikâyeciliği" adlı eserimdir; ikincisi, arkadaşım Prof. Wolfram Eberhard'la birlikte hazırladığımız ve arkadaşım tarafından Almanca olarak yazılmış "Typen türkischer Volksmaerchen" dir; ikincisi henüz neşredilmemiş bulunuyor.
Arşiv'in bugünkü durumunu, burada toplanmış bulunan malzemenin çeşitlerini ve mikdarını göstermeyi, bu araştırma merkezinin son gelişme safhasını tanıtmak bakımından, faydalı buldum.
I. Folklor araştırmalarına zemin olarak yapılmış köy ve kasaba tetkikleri: |
|
KT. 1942'ye kadar(1): 1942'den sonra: | Sahife sayısı:425 |
1. Örencik ve Ahi köyleri - Ankara ( derliyen : Mehmet Tuğrul). | 4 |
2. Zile kasabası (Cahit Öztelli) | 14 |
3. Anbarseki köyü - Karaburun (Faik Eroğlu) | 13 |
4. Eğin kasabası ve Çit köyü-Eğin (Enver Gökçe) | 6 |
5. Demirci kasabası (Hüsnü Yüksel) | 25 |
6. Mahmutgazi köyü - Çal (M. Tuğrul.) | 59 |
_________ 546 |
II. Halk şairleri metinleri (2) : |
|
HŞ. 1942'ye kadar:1942'den sonra: | Şiir sayısı 738 |
1. Raif Yelkenci cönklerinden ve mecmualarından tarananlar. | 175 |
2. İmren, Pozantı (Adana) ve Beyobası (Ankara)'dan (der. Pertev Boratav) (3) | 60 |
3. Fakültece satın alman F. Yinal defterinde, Erzurumlu Emrah | 177 |
4. Araç-Kastamonu derlemeleri (İhsan Altay) (4) a) İlâhiler.b) Destanlar ve başka halk şiirleri. |
52 11 |
_________ 1213 |
III Halk hikâyeleri: |
|
FA 3. 1942'ye kadar:1942'den sonra (5) : | Sahif. 2354 |
1. Âşık Garip - İnkilâp Kütüpanesi (İst.) yazması (derl. P. Boratav ). | 96 |
2. Âşık Garip-Raif Yelkenci yazması (derl. İlhan Başgöz) | 100 |
3. Asuman ile Zeycan - Raif Yelkenci yazmaları. | 61 |
4. Doğu Anadolu, 1945 derlemesi 35 hikâye (derl. P. Boratav, İlhan Başgöz, Özdemir Sarıca). | 1768 |
Doğu Anadolu, 1946 derlemesi, 12 hikâye (derl. İlhan Başgöz). | 1025 |
6. İmren köyü derlemesi, 9 hikâyeden parçalar (derl. Pertev Boratav). | 13 |
7. Mahmutgazi köyünden 4 hikâye (M. Tuğrul). | 20 |
8. Yazılı realist hikâyeler. Raif Yelkenci mecmuasından (deri. Rukiye Yanık): a) Bursa Hocaları b) Cezayir Dayılarından Ali Dayı c) Bağdat Şahı d) Acem Şahının oğlu Kamerüzzaman e) Fatih Sultan Mehmet ile Mahmut Paşa f) Bengi Hallaç |
2011119128 |
_________ 5508 |
IV. Masallar (6): |
|
FA 4. 1942'ye kadar:1942'den sonra: | Sayı: 262 |
1. Folklor öğrencilerimizden, 1944-1945 | 1249 |
2. Öğretmen Muallâ Anıl (İst.)'dan. | 219 |
3. İbrahim Gökbakar - Kars derlemeleri | 270 |
4. Öğrencilerin 1946-1947 derlemeleri | 226 |
5. Kastamonu - Araç derlemesi (1. Altay) | 10 |
6. İmren, Pozantı (P. Boratav) | 4 |
7. Mahmutgazi köyü (M. Tuğrul) | 105 |
_________ 2345 |
V. Fıkralar: |
|
FA 6. 1942'ye kadar:1942'den sonra: | Sayı: 26 |
1. Folklor öğrencilerinden, 1943-1945 | 271 |
2. Öğrencilerden, 1946-1947 | 124 |
3. İmren, Pozantı, Beyobası (P. Boratav) | 18 |
4. Araç - Kastamonu (İ. Altay) | 6 |
5. Mahmutgazi köyü (M. Tuğrul) | 45 |
_________ 490 |
VI. Türkü ve mâniler: |
|
FA 8-9. 1942'ye kadar:1942'den sonra: | Sayı: 1251 |
1. Karaburun - Anbarseki köyü (Faik Eroğlu) | 63 |
2. Eğin (Enver Gökçe) | 162 |
3. Akseki mânileri (Mehmet Çağlar) | 80 |
4. İmren, Pozantı (P. Boratav) | 14 |
5. Kastamonu - Araç (İ. Altay) | 1345 |
6. Raif Yelkenci cönk ve mecmualarından | 52 |
_________ 2968 |
VII. Atasözleri, temsil ve tâbirler: |
|
FA 10-12. 1942'ye kadar:1942'den sonra: | Sayı: 1870 |
1.İmren, Pozantı (P. Boratav) | 5 |
2. Araç-Kastamonu (İ. Altay) | 6 |
_________ 1881 |
VIII. Bilmeceler: |
|
FA 13. 1942'ye kadar:1942'den sonra: | Sayı: 152 |
1.Araç-Kastamonu (İ. Altay) | 31 |
_________ 246 |
IX. Çocuk türkü ve oyunları: |
|
FA 14-15. 1942'ye kadar1942'den sonra: | Sayı: 22 |
1.Araç-Kastamonu (İ. Altay) | 5 |
_________ 27 |
X. Menkabe ve efsaneler: |
|
FA 18. 1942'ye kadar1942'den sonra: | Sayı: 60 |
1. Kastamonü-Araç (İ. Altay) | 5 |
2. İmren, Pozantı (P. Boratav) | 13 |
3. Mahmutgazi (M. Tuğrul) | 4 |
_________ 82 |
XI. Âdetler, merasimler: |
|
FB. 1942'ye kadar:1942'den sonra | Sayı: 37 |
1. İmren, Pozantı (P. Boratav) | 25 |
2. Araç-Kastamonu (İ. Altay) | 101 |
_________ 163 |
XII. İnanışlar: |
|
FC. 1942'ye kadar1942'den sonra: | Sayı: 60 |
1. Folklor öğrencilerinin derlemeleri | 836 |
_________ 896 |
XIII. Örf ve teamüller: |
|
FD. 1942'ye kadar: | Sayı: 32 |
XIV. Halk ilimleri: |
|
FE. 1942'ye kadar:1942'den sonra | Sayı: 36 |
1. Araç-Kastamonu (İhsan Altay): Halk ilâçları | 226 |
_________ 262 |
(1) 1942'ye kadar derlenen malzemenin sayısı, çeşitleri v. s. için bak : Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi Dergisi, c. I, sayı 1, s. 99-111.
(2) 1942'de Arşivimizde 132 halk şairine ait metinler vardı. Bugün, şiirleri Arşiv'de bulunan halk şairlerinin sayısı 27 artmış, böylece 159'u bulmuştur. 1942 listesinde adları bulunmıyan yeni şairler şunlardır; Âbidin (3 parça), Dadaloğlu (12), Aşık Hacı (1), Hakiri (1), Hasan Aydın (4), Hulûsî (1). Kâmî (1), Kül Mehmed (1), Kürt Halil (1), Meftunî (1), Mevcî (1), Meydanı (2), Mustafa (1), Nakdî (1), Nuri (2), Nüzulî (1), Pir Sultan Abdal (6), Sadî (1), Safvet (1) Sefilî (1), Sefil Mehmed (1), Seydî (1), Seyyid Ali (1), Şemsî (1), Yakub (1), Zehra (1), Ziver (1), anonim (93).
(3) Bu şiirlerin müfredatı için bak. Dergi'nin bu sayısında s. 257.
(4)İhsan Altay, eski öğrencilerimizden ve dil doktorası namzetlerindendi; ilmî yardımcı olarak çalışmakta iken asker oldu; askerlik ödevini yaparken öldü. Kastamonu dolaylarında yaptığı folklor derlemelerini ihtiva eden defterleri, ölümünden sonra babası Arşivimize armağan etti. Burada İhsan Altay'ın hatırasını saygı ile anmayı bir borç bildik.
(5)1942'den sonra Doğu Anadolu'da yaptığımız iki derleme gezisinde elde ettiğimiz halk hikâyeleri metinlerinin adları v. s. için bak.: 1. Pertev Boratav. Doğu Anadolu'da folklor derlemeleri. D. T. C. F. Dergisi c. IV, s. 85-95. — 2. İlhan Başgöz. Doğu Anadolu'da folklor derlemeleri. D. T. C. F. Dergisi, c. V, s. 109-115. Bugün Arşivimizdeki 5508 sahifelik halk hikâyesi metni, 75 hikâyeden, ve 130 hikâye varyantından (tam veya parça halinde) ibarettir.
(6)"Typen türkischer Volksmaerchen" de bu masallardan -1942'ye kadar derlenenlerden başka- l, 2, ve 7 No. da gösterilenlerinden faydalanılmıştır.