Folklor ve halk edebiyatı malzemesi kollektif çalışmalarla toplanır. Memleketin sosyal bünyesindeki süratli değişmeler göz önünde tutularak, bazı çeşit folklor mahsullerini, bunların karakteristik örneklerini, kaybolup gitmeden toplamak gerektiği içindir ki, sıkı ve sistemli bir derleme çalışması sonunda, az bir zaman içinde derhal basılmasına imkân bulunamıyacak kadar çok malzeme elde edilir. Zaten bu çeşit malzemenin toplandıkça bastırılması başka yönlerden de imkânsız, hattâ mahzurludur: Bunlar üzerinde karşılaştırma ve incelemelere, ancak bol malzeme bir araya geldikten sonra başlanabilecektir. İşte bunun içindir ki, tıpkı arkeoloji veya entnografya malzemesi için müzeler meydana getirildiği gibi, folklor malzemesi için de arşivler yapmak gerektir.
Bu gerekliği göz önünde tutarak biz de Fakültemizde bir folklor ve halk edebiyatı arşivi meydana getiriyoruz. Memleketimizde folklor çalışmasının epiyce eski bir mazisi vardır. Fakat malzeme arşivi meydana getirmek yeni bir teşebbüstür. Bizim arşivimiz, garp memleketlerindeki büyük arşivlerin (1) yanında, henüz yeni doğmuş bir çocuk sayılır; ve şimdilik, büyük bir arşivin çekirdeği olmaktan fazla bir iddiada bulunmuyoruz. Bununla beraber, arşivimizin, folklor çalışmaları bakımından önemli kültür merkezlerinde kurulmasını dilediğimiz başka arşivlere örnek olabileceğini düşünerek şimdiden onun, hiç olmazsa plânını ve kısa bir zamanda vasıtasızlıklarla ilk tecrübelerin bocalamaları içinde burada toplanan malzemenin fihristini vermeği faydalı bulduk.
Fakültemizdeki Folklor ve Halk edebiyatı arşivi yukarıda dokunup geçtiğimiz düşüncelerle kuruldu. Malzemenin bir kısmını, benim Fakültedeki çalışmalarıma başlamadan önce derlediğim şeylerle. Fakülte adına yaptığım iki araştırma gezisinde ve yine Fakültedeki çalışma yıllarında başka fırsat ve vesilelerle topladığım mahsuller teşkil eder (2). Bir kısmı, Fakültede halk edebiyatı dersleri gören talebenin derleme vazifeleridir. Bir kısmı da, çalışmalarımızla ilgilenen arkadaşların armağanlarıdır. Bunların dışında, arşiv için satın alınmış malzeme de vardır.
Bu son şekilde, yani Fakültece arşiv için satın alınan malzemenin basılması hakkı tamamiyle Fakülteye ve arşive aittir. Ellerindeki folklor ve halk edebiyatı malzemesini kendi vasıtalarile bastırıp çıkarma fırsatı çıkıncaya kadar onu arşivimize bağışhyacak kimseler ise, bu malzemeyi istedikleri zaman bastırma hakkına sahip kalacaklardır. Biz folklor malzemesi üzerindeki ilmî tetkiklerin ve yayınların, ancak bu çeşit malzeme bol miktarda toplandıktan sonra yapılabileceğine inandığımız için, böyle arşivlerin meydana gelmesini istiyoruz. Böylece, tıpkı kütüphanelerde yazma kitaplardan faydalanıldığı gibi, her hangi bir folklor konusu üzerinde çalışma yapan kimse, bu arşivlerde aradığı malzemeyi, sıralanmış ve gereken bilgilerle notlanmış olarak bulabilecektir.
Bir arşivin bu söylediğimiz vasıfları kazanması için bir veya bir kaç kişinin emeği kâfi değildir. Diliyelim ki, Müzeler ve Antikiteler Müdürü sayın Hâmit Z. Koşay, öğretmen Mehmet Buyansal ve Özcan San gibi, arşivimize sevgi ve ilgi gösterenler çoğalsın, hemen bastırma imkânlarını bulamadıkları folklor ve halk edebiyatı malzemelerini arşivimize bağışlasınlar!
Arşivimizin malzemesi yalnız sözlü kaynaklardan toplanmış değildir. Yazma mecmua ve cönkler de bizim kaynaklarımız arasında yer alır. Bu türlü mecmua ve cönkleri arşive armağan edecekler de bulunursa sevineceğiz. Cönkler, bir arşivin plânına göre taranıp fişlenmedikçe bunların içindeki malzemeden faydalanılamıyacağını, halk edebiyatı - hususile halk şairleri - konuları üzerinde çalışanlar iyi bilirler. Halk şairlerine ait basılan metinlerin birbirini tutmaması, çoğunda bir çok yerlerin anlaşılamaması, bunların, bol varyantlarının karşılaştırması yapılmadan basılmasından ileri geliyor. Gerek sözlü, gerek yazılı kaynaklardan elde edilen metinlerin karşılaştırılıp en doğru metnin (tabiî yalnız ferdî sanat mahsulü olan halk şairleri metinlerini kasdediyorum) meydana çıkarılması için ise, muhakkak bir arşiv çalışmasına ihtiyaç vardır, işte bunun içindir ki bugünkü vasıtalarımızın ve imkânlarımızın yettiği kadar, bir yandan da Arşivde, yazma mecmua ve cönklerden taranmış metinleri toplayıp sıralıyoruz. Ellerinde halk şairleri tetkikleri bakımından değerli mecmua ve cönkler bulunan kimseler, kitapçı sayın Raif Yelkenci'nin yaptığı gibi (3), kendileri bunların içindeki metinleri neşretmek imkânlarını buluncaya kadar, temize çekilip tasnif edilmek üzere arşivimize - muvakkat bir zaman için - verirlerse onların bu yardımlarını da sevinçle karşıhyacağız. Her metin arşivde, onu veren kimsenin adına yazılı olacak ve yukarda, sözlü kaynaklardan toplanmış malzeme için söylediğimiz gibi. Arşiv tarafından satın alınmadıkça, her zaman, sahibi tarafından neşredilme hakkını muhafaza edecektir.
Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesindeki Halk Edebiyatı ve Folklor Arşivi bir gün yüz binlerce sahife ve sayıda malzemenin toplandığı bir yer, garp bilginlerinin, milletler arası Folklor çalışmaları için boşluğunu görüp eseflendikleri zengin türk folklor hâzinelerinin bir yatağı olabilir, ve olmalıdır; onun arkasından da memleketin her yanında, yer yer, aynı amaçları gözeten birçok arşivler kurulmalıdır. Ancak bu türlü çalışmalarla memleketimizin folklorunu hem ilmimiz hem de sanatımız için değerli bir kaynak haline koyabiliriz.
*
* *
Arşivimizde toplanan malzeme dört bölüme ayrılmıştır. Birinci bölümde adları belli, küçük ve büyük bölgelerin toplu folklor ve halk edebiyatı mahsulleriyle, folklor tetkiklerine zemin olabilecek şekilde, o bölgelerin sosyal yapısının tasvirini yapan bilgileri tophyan monografiler bulunmaktadır, ikinci bölüm halk şairleri bölümüdür. Burada halk şairlerine dair biyografi ve menkabe bilgileri, yarı menkabevî ve yarı mevsuk mahiyette sözlü rivayetler, bir de halk şairleri metinleri toplanmıştır. Üçüncü bölüm halk edebiyatı mahsullerini içine alır. Dördüncü bölümde de folklorun bu son bölüme girmiyen bütün mahsullerini buluruz: Görenek ve gelenekler, inanışlar, merasimler v. s...(4).
Arşivde, şimdiye kadar bu bölümlere göre toplanmış çeşitli malzemenin fihristini - yalnız baş bölümleri göstermek suretile- aşağıya koyuyoruz. Burada malzemenin cinsinden başka - bazıları için sahifece, bazıları için sayıca, bazıları için de hem sayı, hem de sahifece - miktarile, kimler tarafından arşive verildiğini gösterdik.
KT. (Köy ve kasaba tetkikleri)
Tetkik edilen yer | Tetkik eden ve malzemeyi arşive veren | malzemenin miktarı Sahife |
1) Malatya ve kazaları: Arapkir, Pütürge, Kâhta, Darende, Adıyaman, Besni, Hekimhan ve bu kazaların köyleri (5). | Hâmit Z. Koşay ve onun anket sorularına cevap veren öğretmenler | 284 |
2) Mudurnu: a) Abant Dibi köyleri b) Ovabaşı köyleri ve Mudurnu kasabası |
Pertev Boratav | 41 100 |
Toplam; | 425 |
HŞ (=Halk şairleri)
HŞ (=Halk şairleri) I a, b, c (= Halk şairlerine dair biyografya bilgileri, menkabeler ve sözlü rivayetler).
Sıra No | Şairin adı | Derliyen | Sahife |
1 | Agâhı Baba | Ali İzzet Özkan | 37 |
2 | Ali izzet | Ali İzzet Özkan | 150 |
3 | Yunus Emre | Pertev Boratav | 11 |
Toplam: | 198 |
Hş. II (=Halk Şairleri metinleri)
Sıra No | Şairin adı | Derliyen | Sahife |
1 | Abbas (Âşık) | Pertev Boratav | 1 |
2 | Abdal | Pertev Boratav | 1 |
3 | Agâhı Baba | Ali izzet Özkan | 21 |
4 | Âhî | M. Tuğrul | 1 |
5 | Ahmed (Âşık) | P. Boratav | 1 |
6 | Ahmed (Derviş) | P. Boratav | 1 |
7 | Ahmed (Fil) | P. Boratav | 1 |
8 | Ahmed (Yozgadh) | P. Boratav | 1 |
9 | Ali (Âşık) | M. Tuğrul, P. Boratav | 2 |
10 | Ali (Miskin) | P. Boratav | 1 |
11 | Ali İzzet | Ali İzzet Özkan | 161 |
12 | Âşık | M. Tuğrul | 1 |
13 | Âzimî | P. Boratav | 2 |
14 | Benâtî | M. Tuğrul | 1 |
15 | Cânan | P. Boratav | 1 |
16 | Cedîdî | M. Tuğrul | 1 |
17 | Celâli | Mehmet Buyansal, P. Boratav | 15 |
18 | Cemali | M. Tuğrul | 1 |
19 | Dehrî | P. Boratav | 1 |
20 | Dertli | P. Boratav | 1 |
21 | Dildarî | M. Tuğrul, P. Boratav | 2 |
22 | Ecri | P. Boratav | 1 |
23 | Elvan | // // | 1 |
24 | Emînî | M. Tuğrul | 2 |
25 | Emrah (Erzurumlu) | P. Boratav | 3 |
26 | Erbâbî | P. Boratav | 1 |
27 | Eşref | M. Tuğrul | 1 |
28 | Eşrefoğlu | M. Tuğrul | 1 |
29 | Fasih | P. Boratav | 1 |
30 | Fedaî | P. Boratav, M. Tuğrul | 3 |
31 | Fehîm | M. Tuğrul | 1 |
32 | Fehmi | P. Boratav | 1 |
33 | Figanî | // // | 1 |
34 | Fıtriye hanım | // // | 5 |
35 | Gedaî | M. Tuğrul | 1 |
36 | Genci | M. Tuğrul | 2 |
37 | Gevheri | M. Tuğrul, P. Boratav | 42 |
38 | Hâfız | P. Boratav | 1 |
39 | Hafız (İmam) | P. Boratav | 1 |
40 | Hakkı | M. Tuğrul | 1 |
41 | Halimi | Alı İzzet Özkan | 2 |
42 | Hamdî | M. Tuğrul | 1 |
43 | Harâbî | M. Tuğrul | 2 |
44 | Hatâyi | Ali İzzet Özkan P. Boratav | 26 |
45 | Hayyâmî | P. Boratav | 1 |
46 | Hâzini | // // | 2 |
47 | Hicrânî | // // | 17 |
48 | Hıfzı (Kağızmanlı) | // // | 4 |
49 | Hıfzı | // // | 1 |
50 | Huzuri | // // | 1 |
51 | Hüdaî | M. Tuğrul | 5 |
52 | İbrahim | M. Tuğrul | 1 |
53 | İbrahim (Aşık) | P. Boratav | 1 |
54 | İrfâni | P. Boratav | 1 |
55 | İsmâil | P. Boratav | 1 |
56 | Karacaoğlan | P. Boratav, M. Tuğrul | 21 |
57 | Kâri | P. Boratav | 1 |
58 | Kasım | M. Tuğrul | 1 |
59 | Kasımi | P. Boratav | 1 |
60 | Kâtibi | M. Tuğrul | 2 |
61 | Kaygusuz | P. Boratav | 1 |
62 | Kerimi | P. Boratav | 1 |
63 | Keşfi | M. Tuğrul | 1 |
64 | Kubet | * * * | 17 |
65 | Kuddusî | P. Boratav | 1 |
66 | Kul Mustafa | P. Boratav, M. Tuğfrul | 2 |
61 | Kuloğlu | M. Tuğrul | 1 |
68 | Kuloğlu (Mustafa) | P. Boratav | 1 |
69 | Lisanî | P. Boratav | 1 |
70 | Mâhirî | P. Boratav | 1 |
71 | Mahmudî | P. Boratav | 1 |
72 | Mâilî | P. Boratav | 1 |
73 | Mazlûmî | P. Boratav | 1 |
74 | Mecnunî | M. Tuğrul | 3 |
75 | Mehmet (Âşık) | M. Tuğrul | 1 |
76 | Mehmet Paşa (Tahsinoğlu) | P. Boratav | 1 |
77 | Minhacî | P. Boratav | 1 |
78 | Muhyî | M. Tuğrul | 1 |
79 | Muhiddîn | P. Boratav | 1 |
80 | Mustafa | P. Boratav, M. Tuğrul | 5 |
81 | Mürîdoğlu | M. Tuğrul | 1 |
82 | Müştâkî | M. Tuğrul | 1 |
83 | Nahîfî | M. Tuğrul | 1 |
84 | Nazîf | P. Boratav | 1 |
85 | Nazmı | M. Tuğrul | 1 |
86 | Nesîmî (Seyid) | M. Tuğrul | 1 |
87 | Neşâtî | P. Boratav, M. Tuğrul | 22 |
88 | Nigârî | P. Boratav | 1 |
89 | Nihânî | P. Boratav | 3 |
90 | Niyazi | P. Boratav, M. Tuğrul | 3 |
91 | Nizamoğlu | (Seyid) M. Tuğrul | 2 |
92 | Noksânî | P. Boratav | 1 |
93 | Öksüz Âşık | P. Boratav | 1 |
94 | Ömer (Âşık) | P. Boratav, M. Tuğrul | 68 |
95 | Pervâne | P. Boratav | 2 |
96 | Rahmi | M. Tuğrul | 6 |
97 | Râşidî | P. Boratav | 1 |
98 | Rehberi | P. Boratav | 1 |
99 | Rifat | P. Boratav | 4 |
100 | Rizâi | M. Tuğrul | 1 |
101 | Sadık | P. Boratav, M. Tuğrul | 2 |
102 | Sâfi | M. Tuğrul | 1 |
103 | Sellizâde | P. Boratav | 1 |
104 | Sevdalı | P. Boratav | 1 |
105 | Seyfullah | P. Boratav, M. Tuğrul | 2 |
106 | Seyrânî | M. Tuğrul | 4 |
107 | Sıpâhî | M. Tuğrul, P. Boratav | 5 |
108 | Sümmânî | P. Boratav | 13 |
109 | Sürurî | P. Boratav | 1 |
110 | Şâmili | P. Boratav | 1 |
111 | Şehrî (Tarabyalı) | P. Boratav | 1 |
112 | Şenlik | P. Boratav | 1 |
113 | Şeyh Abdurrahman | M. Tuğrul | 1 |
114 | Şirâzî | P. Boratav | 1 |
115 | Şükrü (Âşık) | M. Tuğrul | 1 |
116 | Tâhirî | P. Boratav | 1 |
117 | Tâibî | M. Tuğrul | 1 |
118 | Tâlib | M. Tuğrul | 1 |
119 | Tâlibî | M. Tuğrul, P. Boratav | 2 |
120 | Turâbî | P. Boratav | 2 |
121 | Usulî | M. Tuğrul | 1 |
122 | Üflâde | M. Tuğrul | 1 |
123 | Vâhid (Derviş) | Ali İzzet Özkan | 1 |
124 | Veli | Ali izzet Özkan | 1 |
125 | Yunus | P. Boratav | 1 |
126 | Yusuf | P. Boratav | 1 |
127 | Zehra Bacı | P. Boratav | 1 |
128 | Ziya | P. Boratav | 5 |
129 | Zihnî (Bayburtlu) | P. Boratav | 4 |
130 | *** | P. Boratav, M. Tuğrul | 134 |
738 |
FA. (= Halk edebiyatı)
FA 3. (= Halk hikâyeleri)
Derliyen, arşive veren ve derlediği yer |
Sıra No. | Hikâyenin adı | Sahife sayısı |
a. Ali izzet Özkan (Şarkışla - Sivas) | 1 | Âgâhî Baba | 37 |
2 | Âşık Ali İzzet | 150 | |
3 | Elmas ile Mehmet | 44 | |
4 | Köroğlu (parçalar) | 2 | |
b. Fahrettin Çelik (Kars) | 5 | Yaralı Mahmut (Poshof anlatması) | 49 |
6 | Köroğlu: ilk kol ve Hasan paşa kolu (Dursun Kılıç anlatması) | 48 | |
7 | Köroğlu: Haşan paşa kolu (Duru anlatması) | 42 | |
8 | Köroğlu: Bolu Bey kolu (Duru anlatması) | 44 | |
9 | Tufarkanlı Abbas (Çıldır Hüseyin Dayı anlatması) | 50 | |
10 | Mirze-i Maamud (Dursun Kılıç anlatması) | 48 | |
11 | Âşık Garip (Dursun Kılıç anlatması) | 32 | |
12 | Ülfetin | 64 | |
13 | Salman Bey | 78 | |
c. Pertev Boratav I. Kars Erzurum, Bayburt; sözlü kaynaklardan | 14 | Kirmanşah (Poshof, Müdâmî anlatması) | 120 |
15 | Köroğlu: ilk boy (Poshof Müdâmî anlatması) | 14 | |
16 | Köroğlu: Son kol (Poshof Müdâmî anlatması) | 10 | |
17 | Köroğlu: Koca bey (Poshof, Müdâmî anlatması) | 56 | |
18 | Köroğlu: Demircioğlu (Poshof, Müdâmî anl.) | 95 | |
19 | Köroğlu: Bolu bey Poshof, Müdâmî anlatması) | 69 | |
20 | Köroğlu: Celâlî bey (Poshof, Müdâmî anlatması) | 63 | |
21 | Mahzunî (Poshof, Müdâmî anl.) | 32 | |
22 | Haşan ile Mihrican (Yozgath Ahmet anlatması) | 6 | |
23 | Ali Şir (Müdâmî ani.) | 32 | |
24 | Yahudi kızı (Müdâmî anl.) | 20 | |
25 | Tâhir Mirza (Müdâmî anl.) | 130 | |
26 | Yaralı Top (Müdâmî anl.) | 15 | |
27 | Kerem - Erzincan Bağları (Müdâmî anl.) | 75 | |
28 | Arslan Bey (Müdâmt anl.) | 105 | |
29 | Kara Gelin (Müdâmi anl.) | 30 | |
30 | Şah İsmail - parçalar (Müdâmi anl.) | 6 | |
31 | Âşık Garip - parçalar (Müdâmi anl.) | 9 | |
32 | Yaralı Mahmut (Müdâmi anl.) | 150 | |
33 | Şah İsmail (Erzincan anl.) | 10 | |
34 | Emrah ile Selvi (Erzurum, Battal anl.) | 197 | |
35 | Sümmâni ile Şenlik (Erz., Battal anl.) | 15 | |
36 | Köroğlu: İlk Kol ve Ayvaz Kolu (Erzurum, Battal anl.) | 12 | |
37 | Köroğlu : Silistre Kolu v.s. (Erzurum, Battal anl.) | 15 | |
38 | Sümmâni'nin Kırım seyahati (Erz., Battal anl.) | 11 | |
39 | Köroğlu : Hasan Bey Kolu (Bayburt, Kahraman anl.) | 57 | |
40 | Bey Böyrek (Bayburt anl.) | 12 | |
41 | Hürü hikâyesi (Beyşekhir anl.) | 15 | |
Pertev Boratav 1. Cönklerden | 42 | Hürü hikâyesi (Mudurnu anl.) | 5 |
43 | Şah İsmail (parçalar) | 1 | |
44 | Kerem (parçalar) | 41 | |
45 | Âşık Garip (parçalar) | 21 | |
46 | Emrah ile Selvi (parçalar) | 1 | |
d. Mehmet Tuğrul (yazmalardan) | 47 | Hikâye-i Kerem Han | 100 |
48 | Arzu ile Kanber (parçalar) | 1 | |
49 | Âşık Garip (parçalar) | 6 | |
50 | Asuman ile Zeycan (parçalar) | 1 | |
51 | Hurşit ile Mahmihri (parçalar) | 2 | |
52 | Kerem (parçalar) | 4 | |
53 | Bey Böyrek (parçalar) | 1 | |
e. Mehmet Buyansal (Bayburt) | 54 | Âşık Garip | 1 |
55 | Şah İsmail | 1 | |
56 | Yaralı Mahmut | 7 | |
57 | Lâtıf Şah | 7 | |
58 | Şah İsmail | 5 | |
f. Ali Rıza Yalgın (Adana) | 59 | Ercişli Emrah | 19 |
g. *** (Osmaniye-Adana) | 60 | Köroğlu (parçalar) | 3 |
61 | Karacaoğlan (parçalar) | l | |
h. Pertev Boratav (parçalar ve ufak rivayetler; muhtelif yerlerden) | 62 | Kerem | 5 |
63 | Hurşit ile Mahmihri | 1 | |
64 | Ercişli Emrah | 3 | |
65 | Tahir ile Zühre | 3 | |
66 | Nevruz | 1 | |
67 | Kurbâni | 2 | |
68 | Garip | 3 | |
69 | Şah İsmail | 2 | |
70 | Ferhad ile Şirin | 1 | |
2354 |
FA 4 (— Halk masalları)
Derliyen, arşive veren ve derlediği yer | Masalın sayısı | Sahife sayısı |
a. Fahrettin Çelik (Kars) | 2 | 18 |
b. Özcan San (Gümüşhane) | 37 | 86 |
c. İlhan Başgöz (Elvan köyü-Ankara) | 2 | 7 |
d. Celâl Emrem (Ankara) | 59 | 124 |
e. İhsan Altay (Kastamonu) | 50 | 290 |
f. Mehmet Buyansal (Bayburt) | 76 | 229 |
g. Pertev Boratav (İstanbul-Kars) | 15 | 106 |
h. Kemal Çığ (Gönen) | 21 | 60 |
262 | 920 |
FA 6 (— Halk tiplerine dair fıkralar)
Derliyen, arşive veren ve derlediği yer | Sayısı | Sahife sayısı |
Mehmet Buyansal (Bayburt) | 1 | 1 |
FA 7 (— Başka çeşitten fıkralar)
a. Kemal Yener (Ankara) | 24 |
b. Pertev Boratav (Kars-Erzurum) | 2 |
26 |
FA 89 (— Halk türküleri ve maniler)
Derliyen, arşive veren ve derlendiği yer | Sayısı |
a. Mediha Berkes (Ankara köyleri) | 184 |
b. Fehmi Bora (Diyarbakır) | 151 |
c. Pertev Boratav 1) Mudurnu 2) Başka yerler 3) Kars-Erzurum v.s. | 30 407 77 |
d) Hüsnü Yüksel (Demirci) | 101 |
e) *** (Eğin, Mardin, Elâzığ, Kövenk, v. s.) | 108 |
f) M. Tuğrul 1) Örencik (Ankara) 2) Yazmalardan | 146 47 |
1251 |
Fa. 70, TI, 12 (—Ata sözleri, temsil ve tabirler)
Derliyen ve derlendiği yer | Sayısı |
a) Süruri Özbay (Çorum, Ankara, Çankırı, Kırşehir) | 420 |
b) Alâattin Atasoy (Ankara) | 400 |
e) Pertev Boratav (Muhtelif yerler) | 990 |
d) Niyazi Eset | 60 |
1870 |
FA.713 ( — Bilmeceler)
Derliyen ve derlendiği yer | Sayısı |
a) Mediha Berkes (Ankara köyleri) | 221 |
b) Pertev Boratav (Bayburt) | 4 |
215 |
FA 14, 15 (-— Çocuk tekerleme ve oyun türküleri)
Derliyen ve derlendiği yer | Sayısı | Sahife sayısı |
a) Memduha Oral (Ankara) | 4 | 8 |
b) Mehmet Tuğrul (Örencik-Ankara) | 10 | 20 |
c) P, Boratav (Kars) | 8 | 5 |
22 | 33 |
FA 18( Edebi şekil almamış menkabeler ve efsaneler)
Derliyen ve derlendiği yer | Sahife |
Pertev Boratav ( Erzurum, Erzincan, v. s.) | 60 |
FA 19; a, b (= temsili ayunlar ve köy oyunları)
Derliyen ve derlendiği yer | Sahife |
Pertev Boratav ( Erzurum, Erzincan, v. s.) | 8 |
FB (= Âdet ve merasimler )
FB (Takvimi merasimler)
Derliyen ve derlendiği yer | Sahife |
Pertev Boratrv (Sivas) | 5 |
FB 4 b (= Doğum ve Ad koyma adetleri)
Derliyen ve derlendiği yer | Sahife |
a) Pertev Boratav (Kars) | 2 |
b) Cahit Öztelli (Zile) | 24 |
FB 4 e (= Düğün adetleri)
Derliyen ve derlendiği yer | Sahife |
a) P. Boratav (İzmit) | 2 |
b) Ferit Birtek (Ankara) | 4 |
6 |
FC (= İnanışlar)
FC (= Tabiat hadiselerine dair)
Derliyen ve derlendiği yer | Sahife |
Pertev Boratav ( Erzurum ) | 9 |
FC 3 (= İnsan vücudile ilgili)
Derliyen ve derlendiği yer | Sahife |
a) Pertev Boratav (Sivas ) | 1 |
b) M. Tuğrul (yazma mecmualar) | 7 |
FC 6 (= Evliyalara dair inanışlar)
Derliyen ve derlendiği yer | Sahife |
a) Pertev Boratav (Erzurum) | 28 |
b) İbrahim Cengiz (Ankara) | 24 |
52 |
FD (= Halk örf ve teamülleri)
FD 2 (= Hukuk teamülleri)
Derliyen ve derlendiği yer | Sahife |
Pertev Boratav (Erzurum) | 5 |
FD 3 (= İktisadi faaliyetlerle ilgili olanlar)
Derliyen ve derlendiği yer | Sahife |
Pertev Boratav (Zonguldak, Sivas, Erzurum) | 23 |
FD 4 (= Dini temüller)
Derliyen ve derlendiği yer | Sahife |
Pertev Boratav (İzmir) | 4 |
FE (= Halk ilimleri)
FE 4 (= Büyü, Sihir)
Derliyen ve derlendiği yer | Sahife |
Pertev Boratav (Sivas, Erzurum) | 2 |
FE 6 (= Halk hekimliği)
Derliyen ve derlendiği yer | Sahife |
a) Aliye Barutçu (Ankara) | 3 |
b) Cahit Öztelli (Zile) | 6 |
c) M. Tuğrul (yazmalardan) | 3 |
12 |
Yukarıdaki fihristi incelersek şu sonuçları elde ederiz:
1 - Arşive şimdiye kanar 24 kişi çeşitli folklor ve halk edebiyatı malzemesi vermiştir. Bunların adlarını alfabe sırasile aşağıya koyuyoruz:
İhsan Altay, Alâettin Atasoy, Aliye Barutçu, İlhan Başgöz, Mediha Berkes, Ferit Birtek, Fehmi Bora, Pertev Boratav, Mehmet Buyansal, İbrahim Cengiz, Fahrettin Çelik, Kemal Çığ, Celâlettin Emrem, Halil Vedat Fıratlı, Hâmit Z. Koşay, Memduha Oral, Süruri Özbay, Ali İzzet Özkan, Cahit Öztelli, Özcan San, Mehmet Tuğrul, Ali Rıza Yalgın, Kemal Yener, Hüsnü Yüksel.
2 - Arşivde toplanan malzemenin sayısı şudur :
Çeşidi | Sahife sayı | Sayısı |
I. Köy ve kasaba monoçcrafik tetkikleri | 425 | |
II. Halk şairlerine dair bilgiler | 198 | |
III. Halk şairleri metinleri (6) | 728 | |
IV. Halk hikâyeleri metinleri | 2354 | 70 |
V. Halk masalları | 920 | 262 |
VI. Halk türküleri | 1251 | |
VII. Ata sözleri, tabirler v.s... | 1870 | |
VIII. Bilmeceler | 215 | |
IX. Başka halk edebiyatı mahsulleri | 101 | |
X. İnanış, âdetler, merasimler, v. s. | 152 | |
Toplam: | 4150 | 4396 |
Demek ki arşivde bugün sahife ile gösterilebilecek malzemeden 4146 sahifelik, adetle gösterilebilecek malzemeden de 4396 tane toplanmıştır; türküler şiirler, bilmeceler ve ata sözleri gibi sahife olarak sayılamıyan mahsuller sahife tutarı gösterilen malzemenin, adet olarak gösterilemeyip yalnız sahife tutarı sayılan monografik köy tetkikleri, âdet ve merasimler, inanışlar... gibi malzeme de adet tutarı gösterilen malzemenin dışında kalmış bulunuyor. Yalnız halk hikâyeleriyle halk masallarının hem adetleri, hem de sahife tutarları gösterilmiştir.
(1) Bunlardan bazılarının kuruluşları, çalışmaları ve topladıkları malzeme sayısı hakkında bk.: Pertev Boratav.-Halk edebiyatı dersleri, I. Ankara 1942 (Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi yayınlarından), s. 6-11.
(2) Bu araştırma gezilerinden birincisi 1939 yazında Sivas - Erzincan - Erzurum - Hasankale - Bayburt - Trabzon - Samsun - Amasya bölgelerinde, İkincisi de 1940 yazında Mudurnu ve köylerinde yapılmıştır. Arşivde halk hikâyelerine ait ve büyük bir yekûn tutan metinleri 1940 - 1941 arasında Karsta askerliğimi yaparken topladım.
(3) B. Raif Yelkenci bize, istediğimiz zaman kendisine iade edilmek üzere 14 tane mecmua ve cönk vermek lütfünde bulunmuştur.
(4) Folklor arşivlerinin lüzumu ve mahiyeti hakkında bakınız: Pertev Boratav, Folklor ve Edebiyat ( İstanbul 1939 ) s. 200-211; aynı muharrir. Halk edebiyatı dersleri I, s. 47-53; bu son aserde ve gösterdigfimiz sahifelerde bizim arşivimizin tam bir tasnif plânını bulacaksınız. Halk arşivleri metin ve biyografilerinin folklor çalışmalariyle ilgisi hakkında: Halk edebiyatı dersleri, I, s. 33-34, 81-83.
(5) Burada toplanan malzeme, bu bölgenin yalnız 1) çiftçilik âletleri, 2) avcılık; 3) ev zenaatları, 4) ev eşyası, mutbak malzemesi, aydınlatma ve ısıtma vasıtaları, 5) çocuk oyunları, 6) lohusalık konularına aittir.
(6) Bu şiirler eski, yeni 130 halk şairine aittir.
(7) Arşivde 70 hikâye varyantı veya parças vardır; bir hikâyenin, bazan, birkaç varyantı bulunduğuna göre, herbiri ayrı bir ad taşıyan hikâyelerin sayısı 42 dir.